مناجات المحبینمناجات المحبین یا مناجات دوست دران، از مناجات‌های پانزده گانه است که از امام سجاد(ع) نقل شده و محبت خداوند، لوازم و آثار محبت به خداوند، بندگی و لطف و عنایت خدا، موضوعات این مناجات می باشد. ۱ - منبع دعامناجات المحبین از امام سجاد(ع) نقل شده و در صحیفه سجادیه ، بحارالانوار و مفاتیح الجنان [۲]
مفاتیح الجنان، قمی ، شیخ عباس،۱۷۳ ۱۷۲.
آمده است. علامه مجلسی زمان قرائت این دعا را روز شنبه تعیین کرده است.۲ - آموزه‌های دعادر فراز اول مناجات محبین دو مطلب تبیین شده است: نخست اینکه اگر کسی شیرینی محبت خداوند را چشید و از لذت محبت او سرشار گردید دیگر سراغ جایگزینی برای وی نمی‌رود و دل را در گرو محبت غیر او قرار نمی‌دهد. مطلب دوم اینکه اگر کسی به جوار خداوند بار یافت و به قرب معبود انس گرفت، حتی لحظه‌ای از حال و هوای انس به قرب الهی خارج نمی‌شود. در ادامه امام سجاد(ع) از خداوند می‌خواهد که خود را در شمار کسانی قرار دهد که برای مقام قرب و ولایتش برگزیده است. قربی که ایشان از خداوند درخواست دارد قرب اکتسابی است که در پرتو پیروی از دستورات خداوند، بندگی و خودسازی تحصیل می‌گردد و از این نظر خاص بندگان برگزیده و مومن خداست و تنها آنان از این امتیاز عالی برخوردارند. سپس ایشان می‌فرماید که شوق به لقای الهی از لوازم و آثار طبیعی محبت به خداوند است و باعث گسترش و کمال محب به او نیز می‌شود. در ادامه امام سجاد(ع) راضی بودن به قضا و قدر الهی را از دیگر لوازم محبت به خداوند معرفی می‌کند و می‌فرماید: «رویت و مشاهده خداوند برای بندگان خالص خداوند تحقق می‌یابد.» و اگر رویت و مشاهده خداوند امر تحقق یافتنی نبود، این همه در روایات، آیات و دعا‌ها به آن اشاره نمی‌شد. البته مشاهده خداوند دارای مراتب است و معصومین(ع) عالیترین مراتب آن را دارند و مراتب نازل‌تر آن برای سایرین امکان تحقق دارد. و مشاهده خداوند مشاهده حسی نیست چون خداوند مجرد است و جسمانی نیست. امام سجاد(ع) از خداوند می‌خواهد که ایشان را در شمار کسانی قرار دهد که رضایت خود را به آن‌ها بخشیده و آنان را برای مقام رضایتش برگزیده است. همچنین درخواست می‌کند که ایشان را از شمار کسانی قرار دهد که به قهر و هجران خود مبتلا نساخته است. آن حضرت بندگی خدا را راه نیل به قرب و جوار الهی و درک عظمت و ارزش آن معرفی می‌کند و از خداوند درخواست می‌کند که ایشان را در شمار مجذوبان و شیفتگانش و کسانی که آنان را برای مشاهده‌اش برگزیده است، قرار دهد. همچنین از خداوند می‌خواهد که ایشان را در شمار کسانی قرار دهد که توجه و روی او را یکپارچه به سوی خود گردانده است. حضرت پس از آنکه از خداوند درخواست می‌کند که آرامش و شادمانی از انس با خود را به ایشان عنایت کند، از او می‌خواهد وی را در شمار کسانی قرار دهد که همه عمر را با آه و ناله سپری می‌کنند. امام زین العابدین(ع) بیان می‌کند که انوار قدس الهی در چشم دوستان خدا، بسیار چشم نواز است و افزون بر بیان رابطه عاشقانه خود با خداوند، می‌فرماید: همه آثار و نتایجی که از محبت خداوند برای دوستانش حاصل می‌شود، ناشی از لطف و عنایت خداست و تا او اراده نکند کسی به این سرمایه‌های متعالی و ارزشمند دست نمی‌یابد. و از خداوند درخواست می‌کند که دوستی دوستدارانش را به وی عطا کند. حضرت در فراز پایانی این مناجات از خداوند درخواست می‌کند که توفیق نظاره کردن به جمالش را به ایشان عنایت کند. سپس می‌فرماید: «خدایا به دیده لطف و کرم به من بنگر و هیچ‌گاه روی از من برمگردان و مرا از اهل سعادت و کامیابی در نزد خود قرار ده.» [۴]
سجاده‌های سلوک، مصباح یزدیف محمد تقی،ج۲، ص۱۲۶ ۲۶.
۳ - شرحهاترنم عشق در شرح مناجات المحبین کتابی است که در شرح مناجات المحبین به قلم قدرت الله مومنی نگاشته شده است. [۵]
باقریان موحد و دیگران، کتاب‌شناسی نیایش‌های شیعه، ص۲۷۳.
۴ - پانویس
۵ - منابع• مصباح، محمد تقی، سجاده‌های سلوک شرح مناجات‌های حضرت سجاد(ع)، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، قم، ۱۳۹۰. • مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار،دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق. • قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، نشر مشعر، قم، ۱۳۸۷ش. • باقریان موحد، سید رضا، رسول جعفریان، مهدی مهریزی؛ کتاب‌شناسی نیایش‌های شیعه؛ موسسه فرهنگی دین پژوهی بشر؛ تهران؛ ۱۳۹۲ش. رده‌های این صفحه : امام سجاد
|